Фанни Биология.

Консепсияи биологии табиат

1) Мавхуми консепсияи биологи
2) Мавхуми хуҷайра
3) Сохти хуҷайра
4) Қисмхои хуҷайра

Дар ҳамадаврузамон яке аз масъалаҳоимуҳимтарин, ҷолибидиққат, баҳсноквахамзамонмураккабтаринитабиатшиносӣпроблемаипайдоишиҳаётватабиатизинда ба шумормерафт. Биология ҳамчунтаълимотоид ба ҳаётватабиатизинда дар замонҳоиқадимпайдошуда, таъриханчунилмитасвириищаклунамудҳоигуногуниоламинабототваҳайвонотинкишофёфтааст.

Биологияҳамчунтаълимотоидба ҳаётдарзамонҳоиқадимпайдошуда, таъриханчунилмитасвиришаклҳованамудҳоигуногунооламинабототваҳайвонотинкишофёфтааст.Дарбиологияусулҳоитаҳлилватаснифимаълумотҳоисершуморитаҷрибавӣоид ба табиатизиндамавқеимуҳимтариндорад. Таснифоти (классификатсия) аввалинирастаниҳоротабиатшиносишведӣКарлЛиннейватаснифотиҳайвонотроолимифронсавӣЖоржБюффонпешниҳоднамудаанд. ДарзаминаитадқиқотҳоиК.Линней, Ж. Бюффонватабиатштносидигар, олимонимконпайдокарданд,китаркибҳоизиндароаввалдарсавияиҳуҷайрагӣвабаъддарсавияимолекулавӣтадқиқнамоянд.

Дар ҳама давру замон яке аз масъалаҳои муҳимтарин, ҷолиби диққат, баҳснок ва хамзамон мураккабтарини табиатшиносӣ проблемаи пайдоиши ҳаёт ва табиати зинда ба шумор мерафт. Биология ҳамчун таълимот оид ба ҳаёт ва табиати зинда дар замонҳои қадим пайдо шуда, таърихан чун илми тасвирии щаклу намудҳои гуногуни олами наботот ва ҳайвонот инкишоф ёфтааст.

Биология ҳамчун таълимот оид ба ҳаёт дар замонҳои қадим пайдо шуда, таърихан чун илми тасвири шаклҳо ва намудҳои гуногуно олами наботот ва ҳайвонот инкишоф ёфтааст. Дар биология усулҳои таҳлил ва таснифи маълумотҳои сершумори таҷрибавӣ оид ба табиати зинда мавқеи муҳимтарин дорад. Таснифоти (классификатсия) аввалини растаниҳоро табиатшиноси шведӣ Карл Линней ва таснифоти ҳайвонотро олими фронсавӣ Жорж Бюффон пешниҳод намудаанд. Дар заминаи тадқиқотҳои К.Линней, Ж. Бюффон ва табиатштноси дигар, олимон имкон пайдо карданд, ки таркибҳои зиндаро аввал дар савияи ҳуҷайрагӣ ва баъд дар савияи молекулавӣ тадқиқ намоянд.

Дар ҳама давру замон яке аз масъалаҳои муҳимтарин, ҷолиби диққат, баҳснок ва хамзамон мураккабтарини табиатшиносӣ проблемаи пайдоиши ҳаёт ва табиати зинда ба шумор мерафт. Биология ҳамчун таълимот оид ба ҳаёт ва табиати зинда дар замонҳои қадим пайдо шуда, таърихан чун илми тасвирии щаклу намудҳои гуногуни олами наботот ва ҳайвонот инкишоф ёфтааст.

Биология ҳамчун таълимот оид ба ҳаёт дар замонҳои қадим пайдо шуда, таърихан чун илми тасвири шаклҳо ва намудҳои гуногуно олами наботот ва ҳайвонот инкишоф ёфтааст. Дар биология усулҳои таҳлил ва таснифи маълумотҳои сершумори таҷрибавӣ оид ба табиати зинда мавқеи муҳимтарин дорад. Таснифоти (классификатсия) аввалини растаниҳоро табиатшиноси шведӣ Карл Линней ва таснифоти ҳайвонотро олими фронсавӣ Жорж Бюффон пешниҳод намудаанд. Дар заминаи тадқиқотҳои К.Линней, Ж. Бюффон ва табиатштноси дигар, олимон имкон пайдо карданд, ки таркибҳои зиндаро аввал дар савияи ҳуҷайрагӣ ва баъд дар савияи молекулавӣ тадқиқ намоянд.

Тасаввурот доир ба савияҳои таркиби ташаккулӣ системаҳои зинда пайдо шуданд. Соли 1665 биологи англис Роберт Гук бо ёрии микроскоп ҳуҷайраро кашф намуд ва то нимаи асри ХIХ ҳуҷайра ба монанди атоми моддаҳои ғайриорганикӣ ҳамчун воҳиди ниҳоии (хурд) материяи зинда шинохта мешуд. Тахмин мекарданд, ки ҳамаи системаҳои зинда аз ҳамин ҳуҷайраҳо аз рӯи принсипи мувофиқи танзимшавӣ сохта шудаанд. Ин ақидаҳоро асосгузори назарияи ҳуҷайрагӣ набототшиноси немис Матиас Шлейден пешниҳод карда буд. Биологи дигари машҳури немис Эбист Геккей бошад тахминие пешниҳод намуд, ки мувофиқи он протоплазма (моддаи асосии) ҳуҷайра ҳам таркиби муайян дошта, аз қисмҳои фавқуллода иборат аст. Олимон таркиби сафедаҳоро тадқиқ намуда ба хулосае омаданд, ки онҳо аз 20 аминокислотаҳои бо занҷирҳои полипепдии дарози ба ҳам пайваст иборат мебошанд. Ба таркиби сафедаи организми инсон 20 аминокислотаҳо дохил шаванд ҳам, дар организм мавҷуд будани танҳо 9 – тои онҳо қатъиян зарур аст.Эҳтимол амонакислотаҳои боқимондаро худи организм ҳосил менамояд. Ҳамаи организмҳои зиндаи якҳуҷайрагӣ ва бисёрҳуҷайрагӣ савияи онтогенетикиро ташкил менамояд. Вобаста ба характери сохт ва функсияашон ҳамаи ҳуҷайраҳоро ба ду синф (гурӯҳ) тақсим кардан мумкин аст: Прокариотҳо, ҳуҷайраҳое, ки ядро надоранд. Эукариотҳо, ҳуҷайраҳое, ки ядро надоранд.
Сохти хучайра. Ба монанди дигар мавчудоти зинда бадани одам низ аз хучайрахо иборат аст. Хучайрахо дар байни моддахои байнихучайрави чой гирифтаанд. Ин моддахо хамчун манбаи гизо устувории хучайрахоро таъмин мекунанд. Хучайрахо шаклу андозаю амалиёти гуногун доранд, вале аз чихати сохт ба хамдигар монанданд. Хар як хучайра аз чилд, ситоплазма ва ядро (хаста) иборат аст
ҷилди хучайра бо парда пушида шуда, аз якчанд кабат молекулахо иборат аст ва табиати липиди (чарби) дорад. Чилди нимгузаронандаи хучайра моддахоро ба таври интихоби мегузаронад.

Ситоплазма мухити ниммоеъи дохили хучайра мебошад. Дар он органоидхои хучайра аз кабили ядро, ядроча, рибосомахо, лизосомахо, митохондрияхо, комплекси Голчи, тури эндоплазматики, маркази хучайра ва парда чойгиранд.

Хар як органоид вазифаи муайянро ба чо меорад. Масалан, митохондрия манбаи неруи хучайра аст, рибосома барои хосилкунии сафеда хизмат мерасонад. Ядро манбаи асосии таксимшавии хучайра аст. Дар дохили ядро наххои риштамонандхромосомахо мавчуданд. Микдори хромосомахои одам дар ядрои хучайра 23 чуфтанд. Онхо манбаи асосии маводи ирcи мебошанд.

Таркиби химиявии хучайра. Хучайра аз пайвастагихои гуногуни химияви иборат аст, ки онхо ба ду гурух чудо мешаванд:

1) пайвастагихои органики;

2) пайвастагихои гайриорганики

Пайвастагихои органикии хучайра. Пеш аз хама ба ин гурух сафедахо, чарбхо, карбогидратхо ва кислотахои нуклеини дохил мешаванд. Ин пайвастагихо барои ичроиши ин ё он вазифа накши калон мебозанд