Сиёсати давлатии ҷавонон дар солҳои соҳибистиқлолӣ
«Мо ба ҷавонони кишвар ҳамчун нерӯи фаъолу боғайрат, ташабускору созанда эътимоди зиёд дорем ва дар раванди бунёди ҷомеаи демократӣ ва ободу пешрафта ба онҳо такя меку¬нем».
Эмомалӣ Раҳмон
Ҷавонон дар ҳама давру замон қувваи пешбарандаи ҷомеа буда, ояндаи миллату давлат ба онҳо вобаста аст. Дар давоми 25 соли истиқлолият дар самти баланд бардоштани нақши ҷавонон дар ҳаёти ҷомеа, муҳайё сохтани шароити мусоид барои таълиму тарбияи онҳо, илму касбомӯзӣ, азхуд кардани забонҳои хориҷӣ ва технологияҳои муосири иттиллоотию коммуникатсионӣ тамоми шароити зарурӣ муҳайё буда, инчунин барои амалӣ намудани ташаббусҳои ҷавонон аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон заминаи мусоид фароҳам оварда шуд.
Дар ин давра дар самти дастгирии ҷавонон санадҳои муҳими давлатӣ қабул гардида, самтҳои фаъолияти онҳо дар ша¬роити муносибатҳои нави сиёсиву иҷтимоӣ муайян карда шуданд. Махсусан қабул гардидани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҷавонон ва сиёсати давлатии ҷавонон» собит сохт, ки Ҳукумат дар сиёсати худ ба ҷавонон такя карда, тарбия намудан ва ба камол расонидани насли ҷавону со¬зандаро яке аз вазифаҳои аввалиндараҷаи худ медонад. Дар даврони соҳибистиқлолӣ як қатор барномаҳои давлатӣ доир ба дастгирии ҷавонон, баланд бардоштани мавқеи онҳо дар ҷомеа ва беҳтар намуда¬ни вазъи иҷтимоии ҷавонон қабул карда шуданд, ки ҳар кадоме аз ин санадҳо дар ҳаёти ҷавонони кишвар нақши муҳим бо¬зиданд. Дар ин давра «Барномаҳои мил¬лии ҷавонони Тоҷикистон барои солҳои 1999-2000 ва 2001-2003», «Барномаи дав¬латии тарбияи ватанпарастии ҷавонони Тоҷикистон», «Барномаи рушди саломатии ҷавонон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Бар¬номаи миллии рушди иҷтимоии ҷавонон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2016 — 2018», «Консепсияи миллии си-ёсати давлатии ҷавонон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва «Стратегияи сиёсати дав¬латии ҷавонон то соли 2020» қабул гарди¬данд, ки барои татбиқи самараноки сиё¬сати давлатии ҷавонон заминаи мусоид фароҳам оварда, мавқеи ҷавононро дар ҷамъият боз ҳам устувор гардониданд. Илова бар ин, ба хотири таҳким бахшида¬ни робита миёни Президент ва ҷавонони мамлакат дар назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Шӯрои миллии кор бо ҷавонон таъсис дода шудааст, ки ҳадафи асосии он татбиқи самараноки сиёсати давлатии ҷавонон ва мусоидат дар амалӣ намудани пешниҳоду ташаббусҳои онҳо мебошад. Аз ҷониби Президенти мамлакат роҳбарӣ намудани Шӯрои мазкур намунаи олии эҳтиром ва эътимоди Роҳбарияти олии сиё¬сии кишвар ба ҷавонон мебошад.
Масъалаи сиёсати давлатии ҷавонон, нақш ва иштироки бевоситаи онҳо дар ҳаёти ҷомеа, яке аз масъалаҳои асосӣ дар паёми ҳарсолаи Пешвои миллат, Пре¬зиденти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олӣ буда, ба ин мавзӯъ ҳамчун яке аз масъалаҳои асосии давлатдорӣ ва манбаи муҳимтарини ташак¬кули захираҳои инсонии кишвар таваҷҷуҳи доимӣ зоҳир мегардад. Дар асоси паёмҳои Роҳбари давлат, дигар суханрониҳо ва дастуру супоришҳое, ки дар иртибот ба тарбияи насли наврас ва ҷавонони киш¬вар мунтазам дода мешаванд, рушди пай¬гиронаи соҳаи маориф таъмин гардида, мактаб ва илму маориф, инчунин руш¬ди инсонӣ дар сиёсати кунунии давлату Ҳукумат ба сатҳи масъалаи аввалиндараҷа бардошта шуд. Ба хотири таъмини шарои¬ти донишомӯзии ҷавонон солҳои охир аз ҷониби Ҳукумати мамлакат ҷиҳати сохтмо¬ни муассисаҳои нави замонавӣ, компютер¬кунии муассисаҳои таълимӣ, инчунин ба¬рои рушди китобхонаҳо аҳамияти зарурӣ дода шуда, Китобхонаи миллӣ ба истифода дода шуд.
Дар асоси Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2 августи соли 2008, №502 бо мақсади дастгирии шахсо¬ни болаёқат ва бо назардошти талаботи иқтисодиёти миллӣ тайёр намудани мута¬хассисон дар муассисаҳои хориҷӣ аз ҳисоби Фонди махсуси Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати тайёр намудани мута¬хассисон дар давлатҳои хориҷа Стипенди¬яи байналмилалии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дурахшандагон» таъсис дода шуд. Айни ҳол зиёда аз 300 нафар ҷавони кишвар тибқи Стипендияи байналмилалии «Дурахшандагон» барои таҳсил ба хориҷи кишвар фиристода шудаанд ва хушбахтона 86 нафари онҳо баъди анҷоми таҳсил дар соҳаҳои гуногуни кишвар муваффақона фаъолият доранд. Инчунин барои дастгири¬ву ҳавасмандгардонии ҷавонон дар солҳои истиқлолият як қатор имтиёзҳо, аз қабили стипендияи президентӣ ва номӣ, квотаи Президент (барои 1200 хонанда дар як сол), грантҳои Ҳукумати Тоҷикистон барои ташкилотҳои ҷамъиятӣ дар соҳаи тарбияи ватанпарастии ҷавонон, Ҷоизаи давлатии ба номи Исмоили Сомонӣ барои олимони ҷавон, дастгириҳои давлатӣ оид ба ҷудо кардани манзил ва қитъаи замин муқаррар шуда, ҷалби ҷавонони лаёқатманд ба идо¬ракунии давлатӣ ва пешбарии онҳо ба мансабҳои роҳбарикунанда аз ғамхории доимии Ҳукумати мамлакат нисбат ба ҷавонон аст.
Мувофиқи маълумот дар замони шӯравӣ дар Тоҷикистон ҳамагӣ 13 муас¬сисаи таҳсилоти олии касбӣ, аз ҷумла як донишгоҳ ва 12 донишкада фаъолият до¬штанд, ки дар онҳо ҳамагӣ аз рӯи 82 ихти¬сос мутахассис тайёр карда мешуд. Ҳоло дар мамлакат 36 муассисаи таҳсилоти олии касбӣ аз рӯи 300 ихтисос мутахассис омо¬да месозанд. Шумораи умумии донишҷуёни мактабҳои олӣ зиёда аз 156 ҳазор нафар буда, ҳар сол муассисаҳои таҳсилоти олии кишварро беш аз 30 ҳазор нафар хатм ме¬кунанд.
Тибқи таҳлилҳо шумораи ҷавонони то 35-сола дар байни хизматчиёни давлатӣ қариб 50 фоиз ва дар ҳайати кадрҳои роҳбарикунанда 23 фоизро ташкил медиҳад. Ҳукумати мамлакат саҳм ва нақши ҷавононро дар рушди бахшҳои гу¬ногуни ҳаёти кишвар ҳамеша қадрдонӣ ме¬намояд. Ҳамин аст, ки дар давоми солҳои соҳибистиқлолӣ қариб 1000 нафар ҷавон барои фаъолияти самаранок ва меҳнати софдилонаашон бо мукофоти давлатӣ сар¬фароз гардонида шудаанд.
Аммо, имрӯзҳо ҳастанд ҷавононе, ки мутаассифона аз мактабу донишгоҳ ва фа¬ъолияти сиёсиву иҷтимоӣ дур монда дар кӯчаю бозорҳо ба беҳудагардӣ машғуланд. Бо сабаби надоштани дониши кофӣ, кас¬бу ҳунар ва баъзан аз рӯи ҳавою ҳавас ин гурӯҳ ҷавонон ба муҳоҷирати меҳнатӣ ра¬вона мегарданд. Рӯзҳои охир мо мушоҳида мекунем, ки аз ҷониби баъзе ҷавононе, ки дар муҳоҷирати меҳнатӣ қарор до¬ранд ва саводи кофии сиёсӣ надоранд, нисбат ба сиёсати пешгирифтаи Ҳукумати ҷумҳурӣ суханҳои беасос паҳн карда ме¬шавад. Қайд кардан ба маврид аст, ки дар сиёсати пешгирифтаи хирадмандонаю сулҳпарваронаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон муҳоҷирати меҳнатӣ, ки ба ҳаёти ҷавонон вобастагӣ дорад, масъалаи муҳими рӯз қарор гирифта аст. Ба хотири танзими масъ¬алаи муҳоҷирати шаҳрвандон ба хориҷи кишвар Хадамоти мухоҷират таъсис ёфта, дар давлатҳое, ки муҳоҷирони меҳнатии кишварамон нисбатан зиёданд, сохтор ва намояндагии давлатии муҳоҷират таш¬кил карда шудааст. Бо дарназардошти ин ки муҳоҷират як раванди табиии ҷаҳони муосир мебошад, давлату Ҳукумат доир ба ҳалли масъалаҳои вобаста ба он мун¬тазам чораҷуӣ карда истодааст. Инчунин мо мушоҳида мекунем, ки Президенти кишвар ҷиҳати коҳиш додани муҳоҷирати меҳнатӣ пайваста дар суханрониҳои худ ба ҳамаи вазорату идораҳо, сохтору мақомоти давлатӣ, мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо таъ¬кид менамояд, ки бо истифода аз ҳамаи за-хираву имкониятҳо ва ҷалби соҳибкорони маҳаллӣ доир ба ташкили шумораи ҳарчи бештари ҷойҳои кори доимӣ барои шаҳрвандон, бахусус ҷавонон дар дохили кишвар, чораҳои мушаххас андешанд.
Имрӯз таърихи давлати соҳибихтиёри тоҷикон собит намуд, ки халқи мо дорои чунин Пешвои комилан мардумист. Аз ин хотир, муттаҳидию сарҷамъии ҷавонон дар атрофи Роҳбари давлат гарави сулҳу субот ва рушди ҷомеаи Тоҷикистон аст.
Боиси таассуф аст, ки дар замони пеш¬рафти илму техника, ки ҳар нафари мо бояд танҳо дар фикри омӯхтани дониш ва вусъат бахшидани ҷаҳонбинии хеш бошем, баъзан фирефтаи иғво ва дасисаҳои бе¬руна мешавем. Яке аз масъалаҳои дигари ташвишовар ва муҳими рӯз шомил шуда-ни баъзе аз ҷавонон ба ҳизбу ҳаракатҳои экстремистиву террористӣ ва дастгир шу¬дану маҳкум гардидани даҳҳо нафари онҳо мебошад. Бояд гуфт, ки ифротгароӣ ва хурофотпарастӣ сарчашмаи ҷаҳолату торикӣ буда, ба миллат ва мардуми тоҷик танҳо бадбахтӣ меорад ва барои рушду тараққиёти ҷомеаву давлат монеаи ҷиддӣ эҷод мекунад. Ба ақидаи донишмандон чанд сабаби шомил шудани ҷавонон ба гурӯҳҳои ифротгаро мавҷуд аст, ки асо¬ситаринаш паст будани савияи дониш ва надоштани саводи кофии динию сиёсии онҳо мебошад. Ҷиҳати пешгирии ин ва¬бои аср бояд сатҳи дониши динию сиёсии ҷавонон баланд бардошта шавад, чунки дар асри 21 яроқи асосӣ дигар тӯпу танк нест – яроқи асосӣ дониш, маҳорат ва илму адаб аст. Ҷавононро зарур аст, ки ба гӯши рафиқу бародарони дуру наздики хеш, ки аз кирдорҳои нопок огоҳ нестанд, расо¬нем ва ин ҷавонону наврасони ноогоҳро, ки ҳоло зиндагии онҳо дар пеш аст, аз ин роҳи хатар гардонида, ба роҳи рост ҳидоят намоем.
Ташвиқу тарғиби тарзи ҳаёти солим дар байни наврасону ҷавонон низ яке аз масъалаҳои муҳим ба шумор меравад. Зеро наврасону ҷавонон ҳар қадар со¬лиму бардам бошанд, давлат ва миллат низ ба ҳамон андоза нерӯманд мегардад. Вале чунонки мушоҳида мегардад, имрӯз баъзе бемориҳо, аз ҷумла нашъамандӣ, тамокукашӣ ва дигар одатҳои номатлуб дар байни ҷавонон рӯ ба афзоиш доранд. Мубтало шудани наврасону ҷавонон ба нашъамандӣ ва тамокукашӣ на фақат ба саломатии худи онҳо, балки ба рушди мин¬баъдаи ҷомеа низ таъсири манфӣ расонида, дар ниҳояти кор ба генофонди миллат ха¬тар эҷод мекунад. Махсусан ҳолатҳои даст задани ҷавонони мо ба ҳар гуна кирдору амалҳои номатлуб, аз қабили ҷинояткорӣ, худкушӣ, муомилоти ғайриқонунии маводи мухаддир ва хариду фурӯши одамон, ки сол аз сол бештар ба мушоҳида мерасанд, бои¬си нигаронии ҷиддӣ мебошад.
Ватанро дӯст доштан, бо он ифтихор кардан, барои ҳимояи он омода будан, ба қадри сулҳу субот, осудагиву ваҳдат ва истиқлолият расидан, ҳифзи дастовардҳои 25 соли истиқлолиятро ифтихор донистан, шукронаи соҳибватаниву соҳибдавлатиро ба ҷо овардан, аз ҷумлаи арзишҳое ме-бошанд, ки ҷавонон бояд онҳоро дастури зиндагии ҳаррӯзаи худ қарор диҳанд ва ит¬минон дошта бошанд, ки танҳо дар ҳамин сурат метавонем кишвари воқеан ободу пешрафта ва тавоно бунёд намоем.
Ба қадри неъмате чун истиқлолияту давлатдории миллӣ расидан, арзишҳои муқаддастарини давлату давлатдориро дарк намудан ва пос доштани онҳо ҳам қарз, ҳам масъулият, ҳам шарафу номуси ватандорӣ, ҳам ифтихор аз давлату мил¬лати хеш аст. Бинобар ин мо – ҷавононро зарур аст, ки дар ҷавоб ба дастгириҳои доимии Ҳукумат, махсусан Президенти ҷумҳурӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон масъ¬улияти бузурги таърихӣ ва қарзи пурифти¬хори фарзандии худро сарбаландона адо намуда, ба хотири рушди рӯзафзуни киш¬вари биҳиштосоямон ҳамчун созандагони фардои Ватан хизмати арзанда ба ҷо орем.
