Таснифи хабарҳо аз лиҳози морфологӣ

1.2.1. Хабари феълии сода (Тhе Simple Verbal Predicate)

Хабари феълии сода бо феъли маънодори тасрифї ифода мешавад, ки он феъл метавонад шакли сода ё мураккаби дилхоњ замон тарз ва сиѓа бошад. Мисол:

Ман имрўз ба китобхона рафта истодаам.

Китоби туро иваз намоям?

Маро мунтазир бошед. Ман њам омада истодаам.

Анна дар хона нест.

Шакли хоси хабари феълии сода хабари бо there is ифодаёбанда мањсуб меёбад:

Дар шањри мо парки зебо аст.

Дар кўчаи мо маѓоза набуд.

Дар чунин намуд љумлањо мубтадо њамеша пас аз хабар меояд.

1.2.2. Хабари феълии модалї

Хабарњои феълии модалї аз феълњои модалии феълњои тасрифї, масдар ва фееъли маънодор таркиб ёфтаанд. Ба сифати ќисми дуюми хабари феълии модалї бандак – Баромад мекунанд.

Хабари феълии модалї муносибати шахсро ба амал ё њолат (имконият, зарурият, эњтимолият, хоњиш ва ѓ.) ифода мекунад:

Шумо оббозї карда метавонед?

Ўро лозим аст камее мењрубонтар бошад.

Њоло соат шояд ќариб дањ бошад.

1.2.3. Хабари феълии иборавї (Тhе Group Verb Predicate)

Хабари феълии иборавї аз феълњои тасрифии мазмунан заиф (алалхусус феълњои tо have ва to take) ва исм таркиб меёбанд. Ин таркиб ягонагии комили грамматикї ва маъноиро ташкил медињад. Вай одатан бо хабари феълии сода мазмунан баробарќурб мебошад:

I have dinner. – Ман хўроки нисфирўзї мехўрам.

I dine.

I have a rest. – Ман истироњат мекунам.

I rest.

Хабари феълии иборавї одатан амали кўтоњмуддатро (якваќта) ифода мекунад. Таркибњои маъмули ин намуд инњо мебошанд:

to have dinner (breakfast, supper, lunch, tea, a snack); to have a lesson (lessons); to have a talk; to have a look; to have a cold; to have a good time; to have a rest; to have a bite; to have a drink; to have a smoke; to have a quarrel; to have (take) a walk; to take a bath; to take a seat; to take a tram (bus, etc.); to take care, to pay a visit; to pay attention, to catch cold.

Let’s have a swim.

Биёед оббозї мекунем.

Did you have a talk with him?

Ту бо ў сўњбат доштї?^[1]

1.2.4. Хабари таркибии номї (Тhe Соmроиnd Nominal Predicate)

Хабари таркибии номї аз бандак-феълии дар шакли тасрифшаванда ва предикатив (ќисми номї) таркиб меёбанд. Предикатив ягон намуди аломати мубтадоро мефањмонад, бандаки феълї бошад барои алоќаи мубтадою хабар хизмат карда, шахс, шумора, замон ва сиѓаро ифода мекунад. Дар тафовут ба хабари забони тољикї истифодаи феъли дар љумла сарфи назар намешавад. Барои муќоиса:

.

Шањри мо-бисёр зебо.

Ту-омодаї

Ба ѓайр аз феъли ба сифати бандаки феълї феълњои дигар њам метавонанд истифода шаванд:

1) феълњои бо мазмуни «ба назар расидан», «намудор будан» ва феъли бо мазмуни худро њис кардан:

Ту хаста менамої.

Вай бисёр ошуфтањол менамояд.

Ў худро хуб њис мекунад.

2) феълњои бо маънои «шудан»:

Бародари калониам муњандис хоњад шуд.

She turned pale.

Ранги рўяш парид.

3) феълњои to remain, to keep, to continue, to begin, to start, to finish, to stop, to cease, to go on бо маънои оѓоз, идома ва тамомшавии амал ё њолат:

He kept talking.

Ў гуфтугўро идома дод.

Everybody remained silent.

Њама хомўш монданд.

Start working, please.

Хоњиш мекунам, корро оѓоз кунед.

He stopped chatting at once.

Вай њамон замон гапзаниро бас кард.

Предикатив (Тhе Predicative) метавонад бо воситаи вожањо ва гурўњи вожањои зерин ифода ёбад:

1) исм дар падежи умумї ё (ањёнан) дар падежи соњибї бо пешоянд ва ё бе пешоянд :

This is my sister Ann. She is a student.

– Ин хоњари ман Анна аст. Ў донишљўст.

Is it your book? – No, it’s not mine, it is Nick’s.

Ин китоби ту аст? – Не, аз ман не, аз Ник аст.

She is in good health.

Вай тамоман солим аст.

1. бо сифат ё зарф:

When will you be free today?

Имрўз кай озод мешавї?

This chair is broken.

Ин курсї шикаста аст.

1. љонишин дар падежи умумї ё шакли мафъул, ки исмро иваз мекунад, бо љонишини соњибї дар шакли мутлаќ(в абсолютной форме):

It’s me.

Ин ман.

That’s something!

Ин аллакай чизе!

Whose book is this? – It’s mine.

Ин китоб аз кист? –Аз ман.

1. бо шуморањои миќдорї ва тартибї:

We were only two.

Мо танњо ду нафар будем.

I was the first to come.

Ман аввалин шуда омадам.

1. бо масдар ё ифодаи масдарї:

Our plan was to start at once.

Мо тасмим гирифтан фавран сар кунем.

It’s up to you to decide.

Кори худат.

1. бо герундия:

My hobby is collecting postage stamps.

Шуѓли дўстдоштаам – љамъоварии марка аст.

1. бо зарф:

Дарс тамом шуд.

Ваќти мо ба охир расид.

1. ё бо масдар ва ё бо герундия:

My father is against my entering the college this autumn.

Падарам зидди ин тирамоњ ба коллељ дохил шудани ман аст.^[2]

1.2.4. Хабари таркибии номї (Тhe Соmроиnd Nominal Predicate)

Хабари таркибии номї аз бандак-феълии to be дар шакли тасрифшаванда ва предикатив (ќисми номї) таркиб меёбанд. Предикатив ягон намуди аломати мубтадоро мефањмонад, бандаки феълї бошад барои алоќаи мубтадою хабар хизмат карда, шахс, шумора, замон ва сиѓаро ифода мекунад. Дар тафовут ба хабари забони тољикї истифодаи феъли to be дар љумла сарфи назар намешавад. Барои муќоиса:

Our town is very beautiful.

Шањри мо-бисёр зебо.

Are you ready?

Ту-омодаї

Ба ѓайр аз феъли to be ба сифати бандаки феълї феълњои дигар њам метавонанд истифода шаванд:

1) феълњои tо sеem, to look, to appear бо мазмуни «ба назар расидан», «намудор будан» ва феъли to feel бо мазмуни худро њис кардан:

You look tired.

Ту хаста менамої.

She seemed very excited.

Вай бисёр ошуфтањол менамояд.

He feels fine. –

Ў худро хуб њис мекунад.

2) феълњои to get, to become, to turn, to grow бо маънои «шудан»:

Му brother will become an engineer.

Бародари калониам муњандис хоњад шуд.

She turned pale.

Ранги рўяш парид.

3) феълњои to remain, to keep, to continue, to begin, to start, to finish, to stop, to cease, to go on бо маънои оѓоз, идома ва тамомшавии амал ё њолат:

He kept talking.

Ў гуфтугўро идома дод.

Everybody remained silent.

Њама хомўш монданд.

Start working, please.

Хоњиш мекунам, корро оѓоз кунед.

He stopped chatting at once.

Вай њамон замон гапзаниро бас кард.

Предикатив (Тhе Predicative) метавонад бо воситаи вожањо ва гурўњи вожањои зерин ифода ёбад:

1) исм дар падежи умумї ё (ањёнан) дар падежи соњибї бо пешоянд ва ё бе пешоянд :

This is my sister Ann. She is a student.

– Ин хоњари ман Анна аст. Ў донишљўст.

Is it your book? – No, it’s not mine, it is Nick’s.

Ин китоби ту аст? – Не, аз ман не, аз Ник аст.

She is in good health.

Вай тамоман солим аст.

1. бо сифат ё зарф:

When will you be free today?

Имрўз кай озод мешавї?

This chair is broken.

Ин курсї шикаста аст.

1. љонишин дар падежи умумї ё шакли мафъул, ки исмро иваз мекунад, бо љонишини соњибї дар шакли мутлаќ(в абсолютной форме):

It’s me.

Ин ман.

That’s something!

Ин аллакай чизе!

Whose book is this? – It’s mine.

Ин китоб аз кист? –Аз ман.

1. бо шуморањои миќдорї ва тартибї:

We were only two.

Мо танњо ду нафар будем.

I was the first to come.

Ман аввалин шуда омадам.

1. бо масдар ё ифодаи масдарї:

Our plan was to start at once.

Мо тасмим гирифтан фавран сар кунем.

It’s up to you to decide.

Кори худат.

1. бо герундия:

My hobby is collecting postage stamps.

Шуѓли дўстдоштаам – љамъоварии марка аст.

1. бо зарф:

The lesson is over.

Дарс тамом шуд.

Our time is up.

Ваќти мо ба охир расид.

1. ё бо масдар ва ё бо герундия:

My father is against my entering the college this autumn.

Падарам зидди ин тирамоњ ба коллељ дохил шудани ман аст.^[3]

1. Аполлова М. А. Specific English (Грамматические трудности перевода). М., «Междунар. отношения», 1977.136 с. ↑

2. Аполлова М. А. Specific English (Грамматические трудности перевода). М., «Междунар. отношения», 1977.136 с. ↑

3. Аполлова М. А. Specific English (Грамматические трудности перевода). М., «Междунар. отношения», 1977.136 с. ↑